مصاحبه‌ای که در ادامه می‌خوانید، گفت‌وگوی آقای مهندس حبیب رستمی، دبیر و قائم‌مقام انجمن رمز ایران، با برنامه‌ای از رادیو اقتصاد است که در ساعت ۱۰:۱۵ روز دوشنبه ۱۴۰۴/۰۵/۰۶ انجام شده است. این مصاحبه به موضوع «کافه اشتغال» و سایر رویدادهای ویژه صنعت افتا (امنیت سایبری) در بیست‌ودومین کنفرانس سالانه انجمن رمز ایران می‌پردازد و به بیان اهداف، برنامه‌ها و ضرورت‌های توسعه علمی و نیروی انسانی در این حوزه پرداخته است.

فایل صوتی کامل برنامه (و این مصاحبه در دقایق 10:45 تا 24:55 آن) در نشانی زیر در دسترس است:

لینک فایل صوتی کامل برنامه (کلیک کنید)

مجری: بپردازیم به خبر بعدی که مربوط است به «کافه اشتغال» و سایر رویدادهای ویژه صنعت افتا یا همان امنیت سایبری که در بیست‌ودومین کنفرانس سالانه انجمن رمز ایران برگزار خواهد شد و فرصتی برای طرح مسائل و کمک به رشد و تعالی این صنعت در کشور فراهم خواهد کرد.

با توجه به شتابی که دنیای الکترونیک در این روزها به خود گرفته است، می‌دانیم که رمزشناسی و امنیت در فضای تولید و تبادل اطلاعات از اهمیت بیشتری برخوردار شده و باید بیش از پیش مورد توجه قرار گیرد. شنیده‌ایم که کنفرانس بین‌المللی انجمن رمز ایران امسال در مهرماه به میزبانی دانشگاه شهید بهشتی برگزار خواهد شد. با توجه به اینکه این کنفرانس یکی از بزرگ‌ترین گردهمایی‌های علمی کشور در حوزه رمزشناسی و امنیت فضای تبادل اطلاعات به شمار می‌رود، مایل هستیم بیشتر بدانیم هدف از برگزاری این گردهمایی چیست و چه اهدافی در آن دنبال می‌شود؟

مهندس رستمی: بله، ما امسال بیست‌ودومین دوره این کنفرانس را برگزار می‌کنیم و ۲۵ سال سابقه فعالیت انجمن رمز ایران را پشت سر گذاشته‌ایم. در سال‌های ابتدایی، این کنفرانس هر دو سال یک‌بار برگزار می‌شد. هدف اصلی آن است که محققان و فعالان این حوزه در کشور گرد هم آیند و فضای تبادل نظر میان آنان ایجاد شود.

در این فضا، نیازهای کشور در حوزه رمزشناسی و امنیت اطلاعات مطرح می‌شود و تلاش می‌کنیم از جنبه‌های گوناگون به حل مسائل این حوزه ورود پیدا کنیم. با تأکید بر اینکه یکی از مهم‌ترین نیازهای ما در این حوزه، تقویت مبانی علمی آن است؛ باید بتوانیم رشته‌های مرتبط با این حوزه را در دانشگاه‌ها توسعه دهیم تا جوانان علاقه‌مند به این حوزه جذب شوند، ادامه تحصیل دهند و سپس در مسیر حرفه‌ای و شغلی خود به این حوزه وارد شوند.

در کنفرانس امسال که بیست‌ودومین دوره آن است، توجه ویژه‌ای به موضوع نیروی انسانی و نیازهای صنعت افتا شده است. صنعت افتا دو نیاز مهم دارد: نخست، نیاز به پشتیبانی علمی برای دستیابی به فناوری‌های نوین در این حوزه و دوم، نیاز به نیروی انسانی متخصص. با برنامه‌هایی که همکاران ما در دبیرخانه کنفرانس طراحی کرده‌اند، تلاش می‌کنیم شرکت‌ها در این رویداد مشارکت کنند، نیازهای علمی و فناورانه خود را در نشست‌ ارائه‌های برق‌آسا مطرح نمایند و همچنین به موضوع نیروی انسانی نیز ورود داشته باشند. در برنامه‌ «کافه اشتغال»، شرکت‌ها می‌توانند با دانشجویان و علاقه‌مندان گفت‌وگو کنند و از این طریق نیروی انسانی مورد نیاز خود را برای آینده تأمین نمایند. این خلاصه‌ای بود از آنچه در این کنفرانس ان‌شاءالله رخ خواهد داد.

مجری: پس از جنگ دوازده‌روزه، تجربیات ارزشمندی کسب کرده‌ایم، به‌ویژه در زمینه‌ای که صنعت ما به‌عنوان خط مقدم در معرض تهدیدات سایبری قرار گرفته است. چه باید کرد تا بتوانیم صنایع خود را در این خصوص تجهیز کنیم و آن‌ها را به‌گونه‌ای آماده سازیم که در برابر این نوع تهدیدها همواره آماده باشند؟

مهندس رستمی: متأسفانه، علی‌رغم مصوباتی که در گذشته وجود داشته است مبنی بر ایجاد محدودیت و ممنوعیت در استفاده از محصولات خارجی در سامانه‌ها و زیرساخت‌های اطلاعاتی، این موارد به‌درستی اجرا نشده‌اند و برخی دستگاه‌ها این مصوبات را نادیده گرفته‌اند. به‌جای حرکت به‌سوی استفاده از محصولات بومی، از محصولات خارجی استفاده می‌شود که این محصولات، بنا به دلایل متعدد، آسیب‌پذیر هستند.

راهی که باید دنبال کنیم و چاره‌ای جز آن نداریم، تقویت صنعت داخلی و بومی افتاست. باید بتوانیم شرکت‌های فعال در این حوزه را تقویت کنیم و شرکت‌های نوپا و نوآور را در فناوری‌های نوین حمایت و تشویق کنیم تا فعال شوند. این امر تنها زمانی محقق خواهد شد که مبانی علمی این حوزه در دانشگاه‌ها توسعه یابد. با ایجاد گرایش‌ها و رشته‌های جدید، می‌توان دانشجویان مستعد را شناسایی کرد تا وارد این رشته‌ها شوند، ادامه تحصیل دهند و پس از کسب مهارت‌های لازم، وارد بازار کار شوند.

البته گام مهم دیگری نیز وجود دارد که باید همانند کشورهای پیشرفته برداشته شود و آن اینکه نباید این توانمندی و دانش صرفاً به دانشگاه‌ها محدود شود. باید از دوره ابتدایی و متوسطه به این موضوع ورود کنیم و با کمک نظام آموزش و پرورش، آموزش رمزشناسی و امنیت اطلاعات و ارتباطات را به‌صورت رسمی در مقاطع مختلف تحصیلی ارائه دهیم. بسیاری از کشورها این آموزش را از مقطع مهدکودک آغاز کرده‌اند. اگر می‌خواهیم آینده‌ای امن در این حوزه داشته باشیم و در تقابل‌های آینده دچار آسیب نشویم، چاره‌ای جز سرمایه‌گذاری بر نیروی انسانی نداریم. این سرمایه‌گذاری نیز باید از پایه آغاز شود. پایه این مسیر دانش ریاضیات است. باید خانواده‌ها را قانع کنیم که فرزندان خود را به سمت آموزش ریاضیات سوق دهند. در مدارس نیز با همکاری نظام آموزش و پرورش باید این آموزش‌ها را ارائه کنیم تا اشتیاق به یادگیری در دانش‌آموزان افزایش یابد. خانواده‌ها نیز باید آموزش ببینند و مطمئن باشند که این حوزه می‌تواند از نظر شغلی و درآمدی آینده مناسبی برای فرزندانشان فراهم کند.

مجری: اشاره بسیار خوبی داشتید به اینکه اگر قرار باشد چنین جاذبه‌ای برای نوجوانان ایجاد شود، این امر باید از مدارس آغاز شود. اما برای کسانی که هم‌اکنون به حوزه امنیت اطلاعات علاقه‌مند شده‌اند و شاید تحصیلات دانشگاهی مرتبط نداشته باشند، آیا این امکان وجود دارد که وارد این حوزه شوند؟ در «کافه اشتغال» که در حاشیه این کنفرانس برگزار می‌شود، برای این افراد چه برنامه‌ای دارید؟

مهندس رستمی: در حقیقت، هدف اصلی «کافه اشتغال» همین است که افراد علاقه‌مند بتوانند با فرصت‌های شغلی و نیازهای شرکت‌ها آشنا شوند. شرکت‌های فعال در حوزه افتا یکی از اصلی‌ترین نیازهایشان، نیروی انسانی مستعد است. ما باید این نیروهای مستعد را آموزش دهیم. بخشی از آموزش‌ها باید در قالب آموزش کلاسیک دانشگاهی و بخشی دیگر در قالب دوره‌های مهارتی انجام شود. در حال حاضر، امکانات دانشگاهی، مراکز آموزشی بخش خصوصی و همچنین مدرسین توانمند در کشور وجود دارند که هم در بخش خصوصی و هم در سازمان‌هایی نظیر آموزش فنی و حرفه‌ای کشور فعالیت می‌کنند. فقط باید بتوانیم میان بخش صنعت و مدیران صنایع که نیازمند نیروی انسانی هستند با جامعه متقاضیان شغل، شامل جوانان دانشگاهی یا افراد شاغل در حوزه‌های دیگر که به این حوزه علاقه‌مند هستند، ارتباط مؤثری برقرار کنیم.

مجری: بسیاری از جوانان امروز ما با کامپیوتر آشنایی دارند و برایشان آسان است که اگر با مبانی رایانه آشنا باشند، وارد این حوزه شوند. این حوزه، ظرفیت زیادی برای اشتغال دارد و نیروی انسانی می‌تواند مسیر علاقه‌ خود را دنبال کرده و اهداف خود را محقق سازد.

مهندس رستمی: باید توجه داشت که مشاغل موجود در صنعت افتا متنوع هستند و در زمینه‌های گوناگون نیاز به نیروی انسانی داریم. بسته به هر زمینه، آموزش‌های خاصی نیز مورد نیاز است. اگر هدف ما دستیابی به فناوری‌های نوین و پیشرفته است، این امر محقق نخواهد شد مگر آنکه به آموزش‌های علمی و دانشگاهی توجه ویژه‌ای داشته باشیم. نباید انتظار داشته باشیم بدون تحصیلات دانشگاهی آکادمیک و بدون گذراندن دروس پایه، بتوانیم در این حوزه به فناوری‌های نوین دست یابیم. اگر هم اتفاقی رخ دهد، بیش از آنکه یک روند پایدار باشد، حاصل یک تصادف است و نمی‌توان روی آن حساب باز کرد.

مجری: بسیار سپاسگزاریم از توضیحات ارزشمندتان، جناب مهندس حبیب رستمی، دبیر و قائم‌مقام انجمن رمز ایران.

مهندس رستمی: ممنون از شما وخدا نگهدار.